ભારત સરકારની Swachh Bharat Mission – Gramin (SBM-G) Phase II યોજના ગ્રામ્ય વિસ્તારોમાં શૌચાલયની સગવડતા પૂરી પાડવા અને ODF (Open Defecation Free) સ્થિતિને ટકાવવા માટે શરૂ કરવામાં આવી છે. આ ફેઝ-II હેઠળ ODF-Plus (સોલિડ અને લિક્વિડ વેસ્ટ મેનેજમેન્ટ) પર ભાર મૂકવામાં આવી રહ્યો છે.
આ પોસ્ટમાં શૌચાલય સહાય યોજના વિશેની સંપૂર્ણ અને તાજી માહિતી આપવામાં આવી છે — જેમાં લાભાર્થી લાયકાત, સહાય રકમ, ઓનલાઈન અરજી પ્રક્રિયા, મહત્વપૂર્ણ લિંક્સ અને સરકારી PDF અર્પણનો સમાવેશ થાય છે.
યોજનાના મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય (Objectives)
- ઘરોમાં Individual Household Latrine (IHHL) સુવિધા આપવી
- ODF સ્થિતિને ટકાવી રાખવી અને ODF-Plus મોડલ અમલમાં લાવવો
- ‘No One Left Behind’ સિદ્ધાંત હેઠળ દરેક ઘર સુધી સુવિધા પહોંચાડવી
લાયકાત અને સહાય રકમ (Eligibility & Financial Assistance)
સામાન્ય રીતે તે ઘરો કે જેઓ પાસે શૌચાલય નથી, તેઓ સહાય માટે લાયક ગણાય છે. કેન્દ્ર સરકાર અને રાજ્ય સરકાર મળીને આ યોજનામાં સહાય આપે છે. સામાન્ય રીતે સહાય રકમ લગભગ ₹12,000 હોય છે, પરંતુ રાજ્યો પ્રમાણે ફેરફાર થઈ શકે છે.
- અરજદારને પોતાનું બેંક એકાઉન્ટ, ઓળખપ્રમાણ અને ઘરનું દસ્તાવેજ આપવું જરૂરી છે
- સહાય રકમ DBT (Direct Benefit Transfer) મારફતે સીધી બેંકમાં જમા થાય છે
આવેદન પ્રક્રિયા (How to Apply)
- SBM-G અધિકૃત પોર્ટલ પર Citizen Registration કરો (Mobile OTP Verification)
- આવેદન ફોર્મમાં વ્યક્તિગત વિગત, પરિવારની જાણકારી, બેંક એકાઉન્ટ વિગતો અને જરૂરી દસ્તાવેજ અપલોડ કરો
- જિલ્લા/બ્લોક સત્તાવાળાઓ દ્વારા સમીક્ષા પછી સહાય રકમ DBT મારફતે જમા થાય છે
વર્તમાન સ્થિતિ અને પ્રગતિ (Current Status & Impact)
SBM-G Phase II અંતર્ગત અત્યાર સુધીમાં કરોડો શૌચાલય બાંધવામાં આવ્યા છે. ODF-Plus ગામોની સંખ્યા પણ સતત વધી રહી છે. સોલિડ અને લિક્વિડ વેસ્ટ મેનેજમેન્ટ જેવી સુવિધાઓ ગ્રામ્ય વિસ્તારોમાં સ્થાપિત કરવામાં આવી રહી છે.
મુખ્ય વિગતો ટેબલ (Key Details Table)
| વિષય (Topic) | વિવરણ (Details) |
|---|---|
| યોજનાનું નામ | Swachh Bharat Mission – Gramin (SBM-G) Phase II |
| લક્ષ્ય | ODF અને ODF-Plus સુવિધાઓ દ્વારા સ્વચ્છતા સુનિશ્ચિત કરવી |
| આવેદન પ્રક્રિયા | SBM-G Citizen Registration Portal (Mobile OTP Login) |
| મુખ્ય ઘટકો | IHHL Construction, Solid & Liquid Waste Management, ODF-Plus Activities |
| સહાય રકમ | લગભગ ₹12,000 પ્રતિ ઘર (રાજ્ય પ્રમાણે ફેરફાર) |
મદદ માટે જરૂરી ડોક્યુમેન્ટ્સ (Documents Required)
- આધાર કાર્ડ અથવા ઓળખ પુરાવો
- રેશન કાર્ડ અથવા નિવાસ પુરાવો
- બેંક એકાઉન્ટ વિગતો (Bank Passbook, IFSC Code)
- અરજદારનો ફોટોગ્રાફ
અન્ય સંબંધિત યોજનાઓ (Related Schemes)
- Pradhan Mantri Gramin Awaas Yojana (PMGAY) – ઘરો સાથે શૌચાલય સુવિધા
- AMRUT Yojana – શહેરી વિસ્તારોમાં સ્વચ્છતા સુવિધાઓ
મહત્વપૂર્ણ લિંક્સ અને PDF (Useful Links & PDFs)
- SBM-G Citizen Registration Portal
- Swachh Bharat Mission - Gramin અધિકૃત વેબસાઇટ
- SBM-G Dashboard (ODF / ODF-Plus Indicators)
- SBM-Urban 2.0 Guidelines PDF
- PIB Press Release PDF
સમાપન (Conclusion)
શૌચાલય સહાય યોજના દ્વારા ગ્રામ્ય વિસ્તારોમાં સ્વચ્છતા અને સ્વાસ્થ્ય ક્ષેત્રે મહત્વપૂર્ણ પ્રગતિ થઈ રહી છે. લાભાર્થીઓએ અધિકૃત પોર્ટલ પર અરજી કરી જરૂરી દસ્તાવેજો સાથે સહાય મેળવી શકે છે.
